28.12.2007

PSİKO-MOTOR BECERİ ÖĞRENME VE ÖĞRETİMİ

Beceri öğrenmeyle ilgili iki farklı yaklaşım bulunmaktadır. Bunlardan biri; becerinin her parçası ayrı ayrı öğrenilip daha sonra birbirine zincirlenmesi ile beceri kazanılmaktadır. Örneğin; bir müzik aleti çalmada önce notalar ve diğer ifadeler ayrı ayrı öğrenilerek daha sonra üst üste eklenebilir. Ancak son yıllarda, beceri öğrenmede daha gözde yaklaşım, bilgiyi işleme kuramına dayalı olan bilişsel yaklaşımdır. Bu yaklaşıma göre; becerinin işlem ve alt işlemlerini kapsayan hiyerarşik bir örgütleme olan model oluşturulur. Bu modelde yer alan işlem ve işlem basamaklarının nasıl ka-zanalıcağına ilişkin stratejiler plânlanır. Bu planda uyarıcı-tepki birimlerinin zincirlendiği bir seri hareket değil, beceriyi çok çeşitli durumlarda kullanmak önemlidir.

Beceri öğrenmede hareketler, beceri programı çerçevesinde alıştırmalarla geliştirilmektedir. Öğrencinin öğrenme özelliklerine göre, beceri öğrenme sırasında gerektiğinde beceri programının kapsadığı model ve plânda değişiklikler yapılmalıdır.

Psiko-Motor Becerilerin Öğretiminde Dikkat Edilecek İlkeler

1. Becerinin ve öğrencinin özelliklerini analiz ediniz.
2. Öğrenciye, becerinin modelini kazanmasında yardım ediniz.
3. Öğrencinin beceriyi göstermesi için plân yapmasına yardım ediniz.
4. Öğrenci için uygun alıştırmalar düzenleyiniz.
5. Öğrencilere dönüt sağlayınız; yetersiz davranışları düzeltmeleri için gerekli düzenlemeleri yapınız.
6. Öğrencinin bağımsız öğrenme alıştırmaları yapmasını, beceriyi değişik durumlarda kullanmasını (transferini) sağlayınız.

1. Becerinin ve öğrencinin özelliklerini analiz ediniz.
Becerinin kapsadığı alt beceriler analiz edilerek, nasıl öğrenecekleri belirlenmelidir. Gerek becerinin hiyerarşik yapısının analiz edilmesi, gerekse bu yapının nasıl öğrenileceğinin belirlenmesi; öğrencinin performans düzeyinin tanınması ve öğrencinin özelliklerine uygun öğretimin düzenlenmesi için gereklidir. Böylece öğrencinin beceriyi kazanabilmesi için gerekli olan özelliklerden; "hangilerine sahip, hangileri nasıl geliştirilebilir, öğretim nasıl düzenlenmeli ki öğrenci beceriyi kazana-bil-sin?" soruları kolayca cevaplanabilir.
Aşağıda "blok flüt çalma" becerisinin alt basamakları analiz edilmiştir.
BLOK FLÜT ÇALMA BECERİSİNİN ANALİZİ
• Blok flütü doğru tutma
• Doğru nefes alma ve doğru üfleme
• La-sol ve si notaları ile doğru tutuş ve doğru ses çıkarma
• Ses temizliğini sağlama
• Dil ve parmak uyumunu sağlama
• La-sol ve si seslerine fa-mi-re-do ve ince do seslerini ekleme (Analiz Doç. Dr. Gökay YILDIZ tarafından yapılmıştır.)

2. Öğrencinin becerinin modelini görmesini sağlayınız.
Öğretmen, beceriyi canlı ya da bir filmle göstererek öğrenciye model oluşturur; beceriye ilişkin genel bir görüş kazandırır.
Örneğin; öğretmen öğrenciye blok flüt çalmayı öğretecekse önce kendisi blok flütü çalmalı, çocuğa model oluşturmalıdır.
Özellikle video kasetler oldukça faydalıdır. Öğrenciler, modelin hareketlerini ve kendi hareketlerini gözleyerek, kendi kendilerine öğrenebilirler. Ancak beceriyi öğrenmeye henüz yeni başlayan öğrenciler için, öğretmenin açıklama ve rehberliği gereklidir.

Öğretmenler, öğrencilere yaratıcı ürünlerin nasıl oluşturulabileceğini de somut olarak göstermelidir. Burada öğrencilerin öğretmenin ortaya koyduğu ürünü değil, yaratıcı ürünü nasıl oluşturduğunu gözleyerek kazanması sağlanmalıdır. Yara-tıcı dans, yaratıcı yazma, resim, müzik vb. alanlarda yaratıcı ürünler ortaya koyabilirler.

3. Öğrencinin beceriyi göstermesi için, plân yapmasına yardım ediniz.
Örneğin; blok flüt çalmayı öğrenmek isteyen bir öğrenci kendisi için bir d z~
yaptığında beceriyi göstermedeki başarısı artacaktır. Örneğin;

• Blok flüt çalma becerisini kazanmak için ne gibi alıştırmalar yapılacak?
• Alıştırmalar ne kadar süre ile ve ne zaman yapılacak? vb. sorulan sorup öğrenci, yanıtlarını verdiği zaman kendisine bu beceriyi kazanmak için bir plân yapmış olacaktır.

4. Öğrenci için uygun alıştırmalar düzenleyiniz.
Öğrenciler için uygun alıştırmalar düzenlemek, tüm becerilerdeki yetkinliği artırmada gereklidir. Düzenlenecek alıştırmaların şu dört koşulu karşılaması gerekir:
a) Alıştırma öncelikle tüm beceri ile ilgili olmalıdır. Örneğin; masa tenisi oynama becerisini kazanmak için önce, vücudu uygun pozisyona getirme, raketi uygun şekilde tutma, sonra topa vurma alıştırmaları değil, önce tüm becerileri kapsayan alıştırmalar yapılmalıdır.
b) Beceri bütünüyle kazanıldıktan sonra, tüm becerinin gösterilmesinde yetkinliğe ulaşmak için gerekli alt becerilere doğru yönelmeli kritik alt becerilere dönük alıştırmalar yapılmalıdır.
Örneğin; blok flüt çalma becerisini kazanmak için; önce tüm becerileri kapsayan basit bir şarkıyı çalma becerisi kazanıldıktan sonra, blok flüt çalmada yetkinleşmek için, kritik alt beceriler olan "blok flütü doğru tutma", "doğru nefes alma ve üfleme" ve diğer becerileri kazanmak üzere alıştırmalar yapılmalıdır.
c) Beceri olabildiğince gerçek koşullarda gösterilmelidir.
d) Dördüncü olarak da alıştırmalar uzun süreli az sayıda değil, kısa süreli çok sayıda derse dağıtılmalıdır. Alıştırma süresi, bireyde yorgunluk ve bıkkınlık meydana getirerek öğrenmeyi engellememelidir. Ancak, bireyin gerekli beceriyi göstermesini sağlayacak bir zamanı da kapsaması gerekir.
Örneğin; blok flütü çalma becerisini kazanmak için sürekli olarak bir kez dört saat çalışmak yerine birer saat çalışmak daha yararlı olabilir.
Ayrıca, alıştırmalar bireyin alıştırmadan doğan yorgunluğunun geçmesini sağlayacak kadar uzun ve aynı zamanda beceriyi unutmasına neden olmayacak kadar kısa aralıklarla yapılmalıdır.

5. Öğrenciye dönüt veriniz ve yetersiz davranışları düzeltmesi için gerekli düzenlemeleri yapınız.
Öğrenciye gösterdiği becerinin doğruluğu yanlışlığı ya da eksikliği hakkında bilgi verilmeli ki; öğrenci, doğru davranışlarını sürdürsün, eksik ve yanlışlarını ise, nasıl düzeltmesi gerektiğini öğrenerek beceriyi geliştirebilsin.
Özellikle psiko-motor becerilerin kazanılmasında anında dönüt verilmesi gerekir. Aksi hâlde geri dönülmesi güç olan zararlar meydana gelebilir. Örneğin; alnını mindere koyarak takla atmaya çalışan öğrenci boynunu kırabilir.

6. Öğrencinin bağımsız öğrenme alıştırmaları yapmasını ve beceriyi transfer etmesini sağlayınız.
Okullarda beceri, okul dışında birçok farklı etkinlikte kullanılabilmesi için öğretilmektedir.
Bu nedenle, becerinin en üst düzeyde geliştirilebilmesi için öğrencinin farklı Koşullarda bağımsız olarak alıştırma yapması gerekmektedir. Öğretmen, grupla öğretim yaptıktan sonra öğrencilere, bağımsız olarak farklı koşullarda alıştırma yapmaları ve kendi kendilerini değerlendirmeleri için zaman vermelidir. Ayrıca, tüm öğrencilerin birbirlerinin gösterdiği beceriyi değerlendirmeleri de sağlanmalıdır. Böylece öğrencilerin beceriyi farklı koşullarda bağımsız olarak gösterme özellikleri gelişeceği gibi kendilerini ve başkalarını izleme ve değerlendirme becerileri de gelişecektir.
Örneğin; çocuğun blok flüt çalma becerisini değişik durumlarda göstermesi için farklı şarkıları çalma, değişik enstrümanlarla birlikte çalma vb. bağımsız alıştırmalar düzenlenebilir.

Hiç yorum yok: