28.12.2007

Yaratıcı Problem Çözme

Yaratıcı problem çözme, daha genel bir problem çözme türüdür. Sınıfta ve günlük yaşamda karşılaştığımız pek çok problem tek boyutlu değil, çok boyutludur ve yaratıcı düşünmeyi gerektirir.
Yaratıcılık, değişik durumlarda esnek, akıcı, özgün, alışılmıştan farklı bir şekilde düşünmeyi kapsar.
Özgünlük, benzersiz cevaplar üretme olarak tanımlanmaktadır.
Esneklik, değişen koşullara uyum sağlama yeteneğidir. Öğretmenler düzenleyecekleri farklı ortamlarla öğrencilerin esnek düşünmelerini destekleyecek alıştırmalar yapmalarına yardım edebilirler.

Akıcılık, fikirlerin hızlı bir şekilde sıralanmasıdır. Örneğin; çocuklara beyaz ve yenilebilir şeyleri sıralayın diye sorulduğunda; süt, ekmek, un, patates ezmesi, şeker, tuz diye sıralayan çocuğun akıcılık puanı, bunlardan sadece süt, un, şeker gibi daha az yiyecek adı verenden daha yüksektir.
Öğrencilerin yaratıcılığını, yani özgün, akıcı, esnek düşünmesini daha önce '
sabitleşmiş ön öğrenmeler engelleyebilir. Ayrıca, duygusal faktörler de yaratıcı r
problem çözmeyi engelleyebilir. Çocuktaki "hata yapma" korkusu, onu yaratıcı prob- '
lem çözmekten alıkoyan Çocuk hata yapmaktan korkmadığı zaman yaratıcı problem çözme durumları daha eğlenceli ve güdüleyicidir.

Yaratıcı Problem Çözme Öğretiminde Kullanılacak Stratejide Aşağıdaki Altı Öğenin Bulunması Gerekir:

1. Kuluçka (tasarlama) için zaman veriniz
Yaratıcı problem çözmede önemli olan nokta çözüme ulaşmak için acele etmekten kaçınmaktır. Bu durumda da tek boyutlu problem çözmede olduğu gibi t problemin tam olarak anlaşılması önem taşımaktadır.
[Örneğin; "Gökçe elmalı poğaçayı fırında 45 dakikada pişirmektedir. Bu durumda "Üç elmalı poğaçanın pişirilmesi ne kadar zaman alır?"
Öğrencilerin çoğu acele ederek üç ile 45'i çarpmışlardır. Oysa biraz daha düşünerek problemi anlasalardı, üç elmalı poğaça aynı anda fırında pişeceğinden dolayı bir poğaça ile üç poğaçanın pişirme süresinin eşit olacağını göreceklerdi.

2. Yargıyı erteleyiniz.
Yaratıcı problem çözmede, öğrenciler bir çözüm yolunu denemeden önce tüm olasılıkları düşünmeleri için yargıyı ertelemeye teşvik edilmelidir. Birçok çözüm yolunu görmeyi sağlayan yöntemlerden biri beyin fırtınasıdır. Ne kadar saçma olursa olsun tüm kişilerden fikirler alınır ve biri muhtemel çözüm olarak değerlendirilir. Örneğin; "Sınıf temsilcisini en adil biçimde nasıl seçelim?" Beyin fırtınası yoluyla tüm öğrencilerin düşündüğü olası çözümler alınır. Onlardan en uygun olanına karar verilir.

3. Uygun bir hava yaratınız.
Yaratıcı problem çözme becerisi; rahat, neşeli, eğlenceli bir ortamda gelişir. Öğrencinin olağan dışı, hayal ürünü fikirlerine karşı öğretmenler saygı göstermeli, onları bu fikirlerini ifade etmeye teşvik etmeli; çocuk, hata yapma korkusu yaşamamalıdır.

4. Problemi analiz ediniz ve özelliklerini listeleyiniz. Problemin temel özelliklerini, öğelerini analiz etmek gerekir.
Örneğin; "Bir kişi apartmanının üçüncü katından aşağıdaki manava, ipe bağlanmış hafif bir torba sarkıtarak içinin doldurulmasını istemiştir. Ancak, torba, havada uçuştuğundan ip ile sarkıtması çok zor olmaktadır."
Bu durumda torbanın savrulmaması için ne yapardınız? diye sorulduğunda öğrenciler çeşitli cevaplar vermişlerdir. Bu cevaplardan bazıları şunlardır:

• "Torbayı atmaz, aşağıya iner kendim alırdım."
• "Daha ağır bez bir torba seçerdim."
• "Torbanın içine taş koyardım."
• "Torbaya ağırlık yapsın diye torbanın ağzını çamaşır mandalı ile tutturarak
sarkıtırdım."

Yukarıdaki cevaplardan en yaratıcı, en kolay ve en tehlikesizi kuşkusuz sonuncusudur.

Naylon torbanın sarkıtılamayacak kadar hafif olduğu, problemin temel nedeni olarak belirlendiğinde çözüme daha kolay ve daha yaratıcı olarak ulaşılabilir.

5. Öğrencilerin yaratıcı bilişsel yeterlikleri öğrenmelerine rehberlik ediniz.

Öğrencilere yaratıcı problem çözme için belirli stratejiler öğretilebilir.
Öğrencileri;
• Problemi zihinde açık bir şekilde anlamaya,
• Olağan dışı fikirler düşünmeye,
• Birçok fikir üretmeye,
• Olasılıkları şematize etmeye, teşvik ediniz.

6. Öğrencilerin yaratıcı problem çözmeleri için çok sayıda alıştırma yapmalarını ve bilgilendirici dönüt almalarını sağlayınız.
Örneğin; çocuğuyla birlikte bir baba, arsayı satın almak üzere bakmaya gitmiştir. Alıcı satıcıya:
"Acaba arsa kaç metre karedir?" diye sorar. Satıcı da yaklaşık olarak 500 mama tam olarak kaç molduğunu bilmediğini söyler. Çocuğun babası ile satıcı "Tam olarak nasıl ölçelim? Yanımızda da ölçmek için hiçbir şeyimiz yok, adımlayalım bari." diye konuşurken, çocuk, acaba nasıl bir çözüm bulmuş dersiniz?
Çocuk, yanlarında duran otomobili göstererek "Baba, otomobilin kilometresini sıfırlayalım. Boyunu ve enini otomobille dolaşarak ölçelim. Sonra da enini ve boyunu çarpıp alanını bulalım" der.

Hiç yorum yok: